Culicosis (muggenbeet)

Korte samenvatting
Culicosis is de medische term voor huidreacties op insectenbeten, vooral muggen. Meestal zijn er kleine rode jeukende bultjes, maar soms ontstaan blaren of hardnekkige reacties. De klachten zijn vervelend, maar onschuldig. Behandeling bestaat uit jeukstillende middelen, corticosteroïden en soms antibiotica bij infectie.

Wat is het?
Culicosis is de verzamelnaam voor huidreacties die ontstaan na insectenbeten. Dit kan veroorzaakt worden door muggen, vlooien, luizen, mijten of andere stekende insecten. Bij giftige insecten, zoals wespen of bijen, speelt het gif een rol; bij niet-giftige insecten zoals muggen gaat het om een reactie op stoffen in het speeksel. De meeste reacties zijn onschuldig, maar kunnen zeer jeukend en hinderlijk zijn.

Hoe ontstaat het?
Bij muggen ontstaat de reactie doordat het insect speeksel in de huid achterlaat bij het zuigen van bloed. Dit speeksel veroorzaakt een lokale ontstekingsreactie met roodheid en jeuk. Bij andere insecten kan gif of mechanische schade van de beet een rol spelen. Sommige mensen reageren heftiger dan anderen.

Wat zijn de klachten?
De gewone muggenbult is een rood, jeukend bultje dat soms uitgroeit tot een grotere zwelling, vergelijkbaar met galbulten. Soms zijn de reacties heftiger en ontstaan er blaren (culicosis bullosa). Er kunnen ook meer hardnekkige reacties optreden, zoals strophulus (een acute uitbraak van veel jeukende bultjes) of persisterende beetplekken die weken tot maanden kunnen blijven bestaan. Krabben vergroot de kans op wondjes en bacteriële infectie.

Hoe te voorkomen?
Voorkomen begint met het weren van insecten. Horren, klamboes, beschermende kleding en een goed geventileerde of koele omgeving verminderen de kans op beten. DEET is een bewezen effectief middel, maar gebruik wordt afgeraden bij zwangeren en jonge kinderen. Middelen zoals citronella en wierook hebben vaak slechts een kortdurend en beperkt effect.

Is aanvullend onderzoek nodig?
Meestal niet. Bij uitzonderlijk heftige of langdurige reacties, of bij twijfel over een allergie, kan aanvullend onderzoek worden overwogen.

Hoe wordt het behandeld?
Bij hinderlijke jeuk kunnen ontstekingsremmende corticosteroïdzalven verlichting geven. Antihistaminica worden soms toegevoegd om de jeuk te verminderen. Als er een bacteriële infectie ontstaat door krabben, kan dit behandeld worden met antibiotische zalf of tabletten.

Wat is het vooruitzicht?
Insectenbeten en de reacties daarop zijn onschuldig en genezen meestal spontaan binnen enkele dagen tot weken. Bij mensen die gevoelig zijn voor hevige reacties kunnen klachten vaker terugkomen, vooral in de zomer of in waterrijke gebieden. Ernstige allergische reacties zijn zeldzaam maar mogelijk, vooral bij steken van bijen of wespen.