Niet alles wat overtuigend klinkt, is waar. Hoe herken je dan wél betrouwbare gezondheidsinformatie?
In dit blog geef ik 5 herkenningspunten waarmee je online adviezen kunt checken – voor jezelf én voor je cliënten. Inclusief een handige checklist om te downloaden.
Zo begint verwarring meestal
“Maar het klinkt toch logisch?” – een zin die ik vaak hoor in de praktijk. Iemand las in een glossy dat magnesium dé oplossing is voor vermoeidheid. Een ander zag op TikTok een detoxroutine die zogenaamd “wetenschappelijk bewezen” is. En weer een ander werd gerustgesteld door een ervaringsverhaal op een forum: “Bij mij werkte het, dus het moet wel kloppen.”
Het probleem? Logisch klinken en betrouwbaar zijn, zijn twee totaal verschillende dingen. En juist in die kloof ontstaat verwarring. Voor zorgprofessionals én voor consumenten.
Als arts zie ik dagelijks hoe misinformatie niet alleen leidt tot verkeerde keuzes, maar ook tot onrust, schuldgevoel of dure omwegen. Gelukkig kun je vrij snel leren herkennen of informatie betrouwbaar is – als je weet waar je op moet letten.
1. De afzender: wie spreekt er?
Wie de boodschap brengt, zegt veel over de waarde van de inhoud. Een arts of wetenschapper is verplicht om transparant te zijn over naam, functie en registratie. Een gezondheidscoach of ervaringsdeskundige hoeft dat niet – en kan dus onduidelijk blijven.
Een BIG-registratie betekent dat iemand gecontroleerd wordt op kwaliteit en tuchtrecht. Zie je geen naam, geen achtergrond en alleen een merk of vage titel? Dan mis je die basis van betrouwbaarheid.
📌 Rode vlag: vaag profiel, geen BIG-nummer, of alleen een logo.
2. Het belang – wat staat er op het spel?
Iedereen heeft belangen. Het verschil zit in hoe zichtbaar en eerlijk die zijn.
Een betrouwbare bron wil primair informeren, niet verkopen. Zie je affiliate-links, bestelknoppen of verborgen reclame? Dan kleurt dat de boodschap.
📌 Rode vlag: “advies” dat eindigt in een aankooplink of commerciële cursus.
3 . De bron: waarop is het gebaseerd?
Goede informatie verwijst naar richtlijnen, studies of erkende platforms zoals Thuisarts.nl of Gezondheid en Wetenschap. Zie je alleen persoonlijke ervaringen (“ik deed dit en het werkte”) of één enkel onderzoek zonder context? Dan ontbreekt de onderbouwing.
Een anekdote kan herkenning bieden, maar het is geen bewijs. En herhaling maakt het niet automatisch waar – het zogeheten illusory truth effect laat zien dat hoe vaker iets herhaald wordt, hoe betrouwbaarder het lijkt.
📌 Rode vlag: verhalen zonder bronvermelding of vage claims als “onderzoek toont aan…” zonder link.
4. De toon: hoe klinkt de boodschap?
De manier waarop informatie gebracht wordt, zegt vaak meer dan de inhoud.
Betrouwbare medische informatie klinkt genuanceerd: er zijn mitsen, maren en onzekerheden.
Maar zie je woorden als “gifstoffen”, “ze houden iets achter” of “artsen liegen”, dan weet je dat framing de boventoon voert. Angst, zwart-witdenken en emotionele druk horen niet bij betrouwbare communicatie.
📌 Rode vlag: schreeuwerige toon, slachtofferschap of paniek.
5. De openheid: wat gebeurt er bij kritiek?
Transparantie is de ultieme test. Echte experts gaan het gesprek aan, delen bronnen en durven te zeggen wat ze níet weten.
Zie je dat kritische vragen worden weggewuifd of geblokkeerd? Of dat je alleen “doe je eigen onderzoek” terugkrijgt? Dan ontbreekt openheid – en dat ondermijnt de geloofwaardigheid volledig.
📌 Rode vlag: geen ruimte voor dialoog of correctie.
✅ Checklist Betrouwbare Gezondheidsinformatie
✔️ Afzender is transparant & medisch onderlegd
✔️ Geen commercieel belang op de voorgrond
✔️ Bron is wetenschappelijk & controleerbaar
✔️ Toon is genuanceerd & uitnodigend
✔️ Kritiek wordt serieus genomen
Samenwerken en communiceren
Hoe gebruik je deze checklist in de praktijk?
- Met cliënten: print een gezondheidsclaim uit en neem samen de checklist door. Zo wordt het gesprek luchtig en minder belerend.
- Met collega’s: gebruik een actueel voorbeeld (bijv. een TikTok over detox) in een teamoverleg en bespreek de vijf criteria. Dit vergroot je eigen alertheid én de collegiale uitwisseling.
Binnen mijn Huddle-community oefenen we dit samen met casussen, polls en tools. Want fabels verdwijnen niet vanzelf – daar moet je actief aan trekken.
Conclusie
Betrouwbare gezondheidsinformatie herken je niet aan de overtuiging waarmee het gebracht wordt, maar aan vijf signalen: de afzender, het belang, de bron, de toon en de openheid.
Door deze vijf vragen te stellen – en de checklist te gebruiken – voorkom je dat jij of je cliënt in een informatieval trapt.
Zo maken we samen de zorg sterker, met minder ruis en meer rust.
FAQ
Is informatie van ervaringsdeskundigen altijd onbetrouwbaar?
Nee. Persoonlijke verhalen kunnen steun of herkenning bieden. Maar een ervaring blijft een enkel geval: wat bij één persoon helpt, kan bij een ander averechts werken. Gebruik ervaringen dus hooguit als illustratie, nooit als bewijs.
Zijn artsen automatisch betrouwbare bronnen?
Artsen hebben een BIG-registratie en werken volgens richtlijnen, maar ook zij kunnen zich vergissen of beperkt zijn in tijd en context. Betrouwbaarheid zit niet alleen in de titel, maar in transparantie, onderbouwing en openheid.
Hoe herken ik een verkapt commercieel belang?
Let op subtiele signalen: een affiliate-link onder een artikel, een “advies” dat eindigt met een bestelknop, of woorden als “bewezen formule” zonder wetenschappelijke verwijzing. Dat zijn aanwijzingen dat er meer te verkopen dan te informeren valt.
Wat doe ik als een cliënt overtuigd is van een fabel?
Ga niet direct in de tegenaanval. Vraag wat hen aanspreekt in de claim, leg uit wat er wél bekend is en gebruik de checklist als hulpmiddel. Zo voorkom je een strijd en maak je het gesprek gelijkwaardig.
Waarom klinkt misinformatie vaak zo overtuigend?
Omdat het inspeelt op emoties: hoop, angst of eenvoud. “Dit middel werkt altijd” is makkelijker te geloven dan “het werkt soms, afhankelijk van veel factoren.” Het Debunking Handbook laat zien dat herhaling en eenvoud misinformatie krachtig maken – en daarom moet je zelf de nuance actief terugbrengen.
Welke bronnen zijn wél betrouwbaar?
Platforms die onafhankelijk, transparant en wetenschappelijk onderbouwd zijn, zoals Thuisarts.nl, Gezondheid en Wetenschap, en officiële richtlijnen. Ook beroepsverenigingen en erkende zorginstellingen delen betrouwbare informatie.
