Waarom je je sneller herkent in een influencer dan in je arts
Waarom geloven mensen dat “zonnebrandcrème kanker veroorzaakt” of dat “eczeem komt door voeding”? Omdat influencers slim inspelen op herkenning, framing en emotie – niet op feiten. In dit blog lees je hoe dat werkt, wat het zegt over ons brein én hoe je het als zorgverlener kunt herkennen en bespreekbaar maken.
Van witte jas naar witte feed
De invloed van social media op gezondheid neemt toe. En met die invloed groeit ook de twijfel: aan medicijnen, aan richtlijnen, aan artsen. In plaats van de huisarts raadplegen cliënten steeds vaker een ‘cycluscoach’, 'orthomoleculair therapeut' of TikTokker. De aanleiding? Een filmpje, quote of ervaringsverhaal. De impact? Die is groot.
Zoals bij Romy (26), die tijdens een intake meteen begint over zonnebrand.
“Ik wil geen SPF meer gebruiken. Ik las dat het kanker kan veroorzaken.”
De overtuiging is stevig, de bron vaag. En de arts? Die staat 1-0 achter.
In dit blog leg ik uit hoe influencers geloofwaardigheid opbouwen zonder medische onderbouwing. Je ontdekt welke mechanismen spelen (zoals pseudo-autoriteit, framing, herkenning) en waarom het werkt — ook als het niet klopt.
1. Pseudo-autoriteit: stijl zonder inhoud
“Hormoonzalf maakt je huid verslaafd.”
Een zin die goed klinkt, zeker als hij komt van een vrouw met een rustige stem, verzorgde video’s en een Instagrampagina vol pastel en feelgood quotes. “Van hormoonzalf wordt je huid lui.” Het klinkt logisch.
Maar wat ontbreekt, is uitleg:
- Wat is het verschil tussen verslaving en rebound?
- Waarom zijn corticosteroïden bij eczeem veilig mits juist gebruikt?
- Wat zegt de richtlijn hierover?
Wie zoekt naar autoriteit online, vindt vorm. Geen inhoud. Zo herken je pseudo-autoriteit op sociale media:
- Zachte kleuren, rustige muziek, verzorgde visuals
- Gebruik van medische termen, zonder uitleg
- Zelfbedachte titels als ‘hormoonexpert’ of ‘skin therapist’
- Geen bronvermelding, maar wel stellige adviezen
Visuele signalen van deskundigheid — een witte jas, doktersbril of medische termen — worden onbewust geïnterpreteerd als bewijs van autoriteit. Dit noemen we de authority bias. Ons brein vertrouwt de verpakking. Ook als de inhoud rammelt.
2. Framing en herhaling winnen van nuance
“Eczeem komt door voeding.”
Een krachtige boodschap die hoop biedt: als je weet wat de oorzaak is, kun je genezen. Simpel. Duidelijk. En dus aantrekkelijk. Dat zie je ook in de praktijk.
Bijvoorbeeld bij Lisa (33), die overtuigd is dat gluten haar eczeem veroorzaken. Ze las het op een blog, luisterde een podcast, en zag een Reel van een 'voedingsdeskundige' die genezen is “door de darmen te helen”.
Toch is eczeem meestal een complex samenspel van genetische aanleg, huidbarrièredisfunctie, immuunrespons en omgevingsfactoren. Voeding kan een trigger zijn — maar is zelden dé oorzaak.
Framing in actie:
- “Natuurlijk = beter”
- “Genezen van binnenuit”
- “Zonder bijwerkingen”
Deze frames werken, omdat ze eenvoudig zijn en hoop geven. Niet omdat ze kloppen.
Framing zet een verhaal in een aantrekkelijk kader. Het maakt complexe problemen behapbaar. En herhaling zorgt dat we het verhaal gaan geloven — ongeacht of het klopt. Dit is het illusory truth effect: herhaling = waarachtigheid.
🗣️ Quote uit de praktijk: “Mijn huid geneest van binnenuit. Jij kijkt alleen naar symptoombestrijding.” – cliënt met rosacea na het volgen van een online darmdetoxprogramma
3. Identificatie overtuigt meer dan expertise
“Je huid weerspiegelt je darmen.”
Een jonge influencer met acne laat zien hoe ze haar huid verbeterde door probiotica, groene smoothies en meditatie. Haar taal is menselijk. Haar verhaal is kwetsbaar. En het lijkt te werken.
Een arts die uitlegt dat de huid-darmconnectie interessant, maar niet eenduidig bewezen is, komt al snel over als koud of afwijzend. Want bewijs voelt minder overtuigend dan beleving.
Volgens de similarity-attraction theory vertrouwen we sneller mensen die op ons lijken. Zij lijken te begrijpen wat we meemaken. Artsen, hoe deskundig ook, missen vaak dat gevoel van herkenning — onbedoeld, maar effectief.
💡 Tip: deel zelf (zorgvuldig gekozen) voorbeelden uit de praktijk, in plaats van alleen cijfers of richtlijnen.
4. Het medium is de boodschap
“Zonnebrandcrème veroorzaakt kanker.”
Een bewering die viraal ging via een TikTok waarin een kind werd ingesmeerd met onuitspreekbare chemische stoffen. De ondertiteling: “Wil jij dit op je baby’s huid smeren?” Emotie scoort. Angst blijft hangen.
Feiten als: “SPF 30 filtert 97% van de UVB-straling” halen het qua impact niet bij zulk beeld. Ook al zijn ze beter onderbouwd.
Volgens mediadeskundige José van Dijck bepaalt het platform de vorm van de boodschap. TikTok, Instagram en YouTube belonen snelheid, visuele kracht en emotie. Daarin gedijen korte, stellige claims — geen genuanceerde uitleg over chemische filters, UVA, UVB of carcinogenese.
Het gevolg: influencers winnen — zelfs als ze het bij het verkeerde eind hebben.
5. Wat kun je hiermee doen?
Herken het onderliggende patroon:
- Mensen willen grip, zekerheid, erkenning.
- Ze zoeken verhalen die kloppen met hun gevoel.
- En voelen zich sneller gehoord door influencers dan door zorgverleners.
Begin bij hun behoefte, niet bij jouw kennis:
- “Wat raakte je in dat filmpje?”
- “Wat maakte het voor jou zo overtuigend?”
- “Wil je dat ik er inhoudelijk iets tegenover zet?”
Leg daarna het verschil uit tussen:
- Ervaring (persoonlijk, emotioneel, niet universeel)
- Expertise (gevalideerd, toetsbaar, richtlijnconform)
Gebruik het debunkingmodel uit het Debunking Handbook:
- Begin met het juiste feit
- Benoem de fabel één keer
- Leg uit waarom het niet klopt (denkfout, verkeerde logica)
- Herhaal het juiste feit opnieuw
Voorbeeld: Hormoonzalf is niet verslavend. De verwarring komt doordat klachten soms terugkomen als je te snel stopt. Dat heet een rebound-effect. Volgens de richtlijn zijn corticosteroïden veilig bij juist gebruik.
Checklist: Herken jij ervaring of expertise?
6. Samenwerking en communicatie
Goede zorg is meer dan feiten. Het is ook communicatie, vertrouwen en afstemming.
Gebruik communicatieprincipes zoals:
- Motiverende gespreksvoering
- Socratisch spiegelen
- Normaliserende taal (“Veel mensen denken dat…”)
Conclusie
Waarom geloven mensen dat eczeem door voeding komt of zonnecrème schadelijk is?
Omdat influencers inspelen op krachtige psychologische mechanismen: framing, identificatie, herhaling en visuele autoriteit.
Maar de oplossing ligt niet in het roepen van feiten, maar in het herkennen van de behoefte achter de vraag.
Wees nieuwsgierig. Stel vragen. Vertaal je expertise naar begrijpelijke, menselijke taal.
Jij bent de betrouwbare bron. Niet ondanks je nuance — maar dankzij.
👉 Twijfel je aan gezondheidsclaims op social media?
Download de Checklist Rode Vlaggen
Download de signaleringskaart Waarom we onzin toch geloven
FAQ
Is zonnebrandcrème kankerverwekkend?
Nee. Er is geen bewijs dat zonnebrandcrème kanker veroorzaakt. UV-straling wél.
Komt eczeem door voeding?
Bij jonge kinderen met allergieën soms, maar bij de meeste mensen spelen andere factoren (zoals genen en huidbarrière) een grotere rol.
Maakt hormoonzalf je huid verslaafd?
Nee. Rebound-effect is iets anders dan verslaving. Goed gebruik voorkomt problemen.
Waarom geloven mensen eerder influencers dan artsen?
Omdat influencers emotie, herkenning en herhaling inzetten — terwijl artsen vaak communiceren met cijfers, condities en mitsen en maren.
Over deze reeks: Feiten vs. Fabels in de spreekkamer
Deze blog maakt deel uit van een langere serie over medische misinformatie in de huidzorg.
In deze reeks vind je:
- Praktische tools om desinformatie te herkennen
- Psychologische inzichten over beïnvloeding
- Gespreksvaardigheden voor professionals
- Doorverwijzingen naar scholing en community
📬 Meld je aan voor de nieuwsbrief: https://www.huidopleiding.nl/inschrijven-nieuwsbrief
📍 Of sluit je aan bij de Huddle-community: https://community.huidopleiding.nl
Goede zorg begint bij eerlijke informatie. En die maken we samen — artsen, flankerende beroepen én cliënten.
Bronnen & verwijzingen
- Jose van Dijck: Culture of Connectivity: A Critical History of Social Media. Oxford: Oxford University Press. 2013
- Lewandowsky et al. (2020). The Debunking Handbook
- Petty & Cacioppo (1986). Elaboration Likelihood Model of Persuasion
- RIVM, NVDV, Thuisarts.nl
- Checklist Rode Vlaggen bij Gezondheidsadvies – Huidopleiding.nl
- Thorson, E. (2016). Belief Echoes: The Persistent Effects of Corrected Misinformation
