Erythema Multiforme

Korte samenvatting
Erythema multiforme is een huidreactie op een infectie (vaak herpes simplex of mycoplasma) of soms een medicijn. Het kenmerk zijn de rode, scherp begrensde plekken met een typische schietschijfstructuur (donker centrum, lichtere ring, rode rand). De uitslag verschijnt vooral op handen, armen, voeten en romp, kan jeuken of branden en verdwijnt meestal binnen enkele weken. Ernstige vormen met slijmvliesafwijkingen worden Stevens-Johnson syndroom genoemd.

Wat is erythema multiforme?

De naam betekent letterlijk “veelvormige roodheid”. Het gaat om een overgevoeligheidsreactie van de huid. Het is dus geen zelfstandige huidaandoening, maar een reactiepatroon dat door verschillende uitlokkende factoren kan ontstaan.

Oorzaken

• Infecties: vooral herpes simplex (koortslip of genitale herpes) en mycoplasma (luchtweginfecties).
• Geneesmiddelen: zelden, bijvoorbeeld antibiotica, pijnstillers, anti-epileptica.
• Andere oorzaken: interne ziekten (zoals sarcoïdose, vaatziekten, kanker), zwangerschap.
• In 50% van de gevallen wordt geen oorzaak gevonden.
• Zonlicht kan een bestaande uitslag verergeren.

Verschijnselen

• Komt op alle leeftijden voor.
• Vaak milde vorm: patiënt voelt zich meestal niet ziek.
• Typisch zijn de schietschijfplekken (drie zones: donker centrum, lichtere ring, rode rand).
• Uitslag vooral op handruggen, handpalmen, polsen, voeten, ellebogen en knieën.
• Plekken kunnen vlekken, bobbels, blaasjes of galbulten zijn, van klein tot 3 cm groot.
• Nieuwe plekken ontstaan in aanvallen, verdwijnen na 1–2 weken.
• Bij uitgebreide vormen: Stevens-Johnson syndroom → ook slijmvliezen aangedaan (mond, geslachtsdelen, ogen), ziek zijn en risico op complicaties.

Diagnose

• Vaak op basis van het klinisch beeld (schietschijven, recente herpesinfectie).
• Bloedonderzoek en huidbiopt kunnen helpen.

Behandeling

• Milde vormen: verdwijnen vanzelf, meestal geen behandeling nodig.
• Symptomatisch:
  • Corticosteroïdcrème of -tabletten bij ernstige vormen
  • Jeukstillende middelen, pijnstillers (paracetamol, diclofenac)
  • Bij mondafwijkingen: ontsmettende spoelingen of pijnstillende gels
  • Oogafwijkingen: altijd oogarts
• Oorzaak aanpakken waar mogelijk: infecties behandelen of verdachte medicijnen staken.
• Bij terugkerend erythema multiforme door herpes: langdurige antivirale therapie (aciclovir).

Vooruitzichten

• Meestal verdwijnen de huidafwijkingen spontaan binnen enkele weken.
• Bij herpes als uitlokkende factor kan erythema multiforme steeds opnieuw optreden bij nieuwe herpesaanvallen.
• Ernstige vormen (Stevens-Johnson) kunnen complicaties geven en vereisen specialistische behandeling.