ziekte van Bowen (Plaveiselcelcarcinoom)

Korte samenvatting
Een plaveiselcelcarcinoom, ook wel ziekte van Bowen,  is een kwaadaardige vorm van huidkanker die ontstaat uit cellen in de opperhuid. Het ziet er vaak uit als een ruw bultje of wondje dat niet geneest en kan soms uitzaaien. De belangrijkste oorzaak is langdurige blootstelling aan zonlicht. Behandeling bestaat meestal uit operatieve verwijdering, soms aangevuld met bestraling of andere therapieën. De vooruitzichten zijn over het algemeen goed, vooral bij tijdige behandeling.

Wat is het?
Een plaveiselcelcarcinoom is een kwaadaardige tumor van de huid. Het komt minder vaak voor dan een basaalcelcarcinoom, maar vaker dan een melanoom. Er bestaat ook een oppervlakkige variant, de ziekte van Bowen, die vrijwel nooit uitzaait.

Hoe ontstaat het?
De belangrijkste oorzaak is langdurige blootstelling aan UV-straling van de zon. Mensen met een lichte huid lopen meer risico. Het kan ook ontstaan in chronische wonden of littekens, of bij mensen met een verzwakt afweersysteem. Soms spelen bepaalde virussen een rol.

Wat zijn de klachten?
Meestal begint het als een huidkleurig of rood bultje met een ruw oppervlak, vaak op zonbeschenen huid zoals gezicht, oren, lippen, handen of armen. Het kan langzaam groter worden of eruitzien als een wondje dat niet geneest. Soms zijn er pijnklachten. De ziekte van Bowen toont zich als een rood, schilferend plekje dat langzaam groter wordt.

Hoe te voorkomen?
Voorkom overmatige zonblootstelling door beschermende kleding, hoeden en zonnebrandcrème (minimaal factor 15, regelmatig opnieuw smeren).

Is aanvullend onderzoek nodig?
Ja. De diagnose wordt bevestigd met een biopt voor microscopisch onderzoek. Soms worden lymfeklieren onderzocht of aanvullend beeldonderzoek gedaan bij verdenking op uitzaaiingen.

Hoe wordt het behandeld?
De standaardbehandeling is operatieve verwijdering met een marge gezonde huid. Radiotherapie kan een alternatief zijn, vooral bij tumoren in het gezicht. Andere opties zijn cryotherapie, curettage, speciale crèmes (bij oppervlakkige vormen) en fotodynamische therapie. Bij grotere of risicovolle tumoren wordt soms Mohs’ chirurgie toegepast.

Wat is het vooruitzicht?
Bij volledige verwijdering zijn de vooruitzichten zeer goed. Soms kan het carcinoom uitzaaien, vooral als het groot is of zich bevindt op lippen of oren. In dat geval is aanvullende behandeling nodig en zijn de vooruitzichten minder gunstig. De ziekte van Bowen veroorzaakt vrijwel nooit ernstige problemen. Controle blijft belangrijk om terugkeer of nieuwe tumoren vroegtijdig te ontdekken.