Anale jeuk

Korte samenvatting

Pruritus ani, oftewel anale jeuk, is een veelvoorkomend probleem waarbij het slijmvlies of de huid rond de anus geïrriteerd raakt. De klachten kunnen veroorzaakt worden door vocht, ontlastingresten, krabben, bacteriën, worminfecties, huidaandoeningen of allergieën. Vaak zijn er weinig zichtbare huidafwijkingen. De behandeling richt zich op de oorzaak en kan bestaan uit goede hygiëne, beschermende zalven of soms medicatie. Het vooruitzicht is meestal goed, mits oorzaken worden opgespoord en behandeld.

Wat is het?

Pruritus ani betekent letterlijk jeuk aan de anus. Iedereen ervaart dit wel eens kortdurend, maar wanneer de jeuk aanhoudt en de hele dag of ’s nachts aanwezig is, wordt het een hinderlijk probleem.

Hoe ontstaat het?

De jeuk ontstaat door irritatie van het slijmvlies of de huid rond de anus. Dat kan komen door ontlastingresten, slijm of zweet die blijven zitten. Bij mensen met marisken (plooitjes bij de anus) of aambeien blijft er sneller vocht achter. Ook kan contactallergie, bijvoorbeeld voor vochtige toiletdoekjes, een rol spelen. Verder kunnen infecties (wormen, streptokokken, genitale wratten, herpes) en bepaalde huidziekten zoals psoriasis of seborroïsch eczeem de oorzaak zijn. Sterk gekruid eten kan de klachten verergeren.

Wat zijn de klachten?

De belangrijkste klacht is jeuk rond de anus, vaak continu aanwezig en vooral ’s nachts erg hinderlijk. Krabben verergert de jeuk en kan de huid verder irriteren. Soms is de huid rood en geïrriteerd, maar vaak zijn er weinig zichtbare afwijkingen.

Hoe te voorkomen?

Goede hygiëne is belangrijk: na de ontlasting reinigen met lauw water en geen zeep gebruiken. Wc-papier laat vaak restjes achter; een washandje of spoelen is effectiever. Overmatig poetsen moet vermeden worden. Na reiniging kan een beschermend laagje vaseline helpen. Sterk gekruid eten beperken kan bij sommige mensen klachten verminderen.

Is aanvullend onderzoek nodig?

Soms wel. Bij aanhoudende klachten kan een proctologisch onderzoek nodig zijn, waarbij de arts met een proctoscoop de anus en het laatste deel van de darm bekijkt. Dit helpt om onderliggende oorzaken zoals aambeien, infecties of huidziekten vast te stellen.

Hoe wordt het behandeld?

De behandeling richt zich op de oorzaak. Bij irritatie kan tijdelijk een milde corticosteroïdcrème verlichting geven. Infecties worden specifiek behandeld. Bij huidziekten wordt een passende therapie ingezet. Een beschermende zalf zoals vaseline kan helpen de huid te kalmeren. Daarnaast is het belangrijk om krabben te vermijden en de jeuk zo veel mogelijk te negeren, omdat aandacht en krabgedrag de jeuk juist verergeren.

Wat is het vooruitzicht?

In de meeste gevallen verdwijnen de klachten zodra de oorzaak is weggenomen en de huid rust krijgt. Pruritus ani kan wel terugkeren als de uitlokkende factoren (zoals slechte hygiëne, krabben of voeding) blijven bestaan. Met goede voorlichting, behandeling en leefstijlaanpassingen is de prognose doorgaans gunstig.