Zorgpad onychomycose: presentatie Vakbeurs Pedicure & Beauty 2022
Hand-out presentatie: klik hier
29 en 30 oktober heb ik met veel plezier een presentatie over het zorgpad onychomycose op de Vakbeurs Pedicure & Beauty 2022 gegeven. Van de mensen boven de zestig heeft ongeveer een op de vijf er last van, onder de achttien jaar bijna twee op de honderd. We hebben het over schimmelnagels, een met schaamte omgeven en verborgen probleem. In de update van februari 2022 van de NHG-standaard dermatomycose zijn de huisartsen, en ook de dermatologen, terecht, terughoudend met behandeling van schimmelnagels.
Een aanzienlijk deel van de mensen met een schimmelnagel wil er toch vanaf, ondanks dat er geen strikt medische noodzaak voor is. Zij kloppen daarvoor nu aan bij de pedicure of een podotherapeut.
Een uitgebreide inventarisatie onder pedicures en huisartsen toont dat er allerlei behandelingen en adviezen in de voetzorgwereld zijn. Er is een hoge nood voor een duidelijk en goed georganiseerd zorgpad.
Onychomycose
Een onychomycose is een schimmelinfectie van de nagels van de handen of voeten, waarbij de infectie zich bevindt in de nagelplaat of in het nagelbed. De infectie kan subunguale hyperkeratose, onycholyse en nagelverdikking veroorzaken. Ook treedt er vaak een gelige verkleuring van de nagelplaat op.
Een schimmel kan de nagelplaat via verschillende routes binnendringen, via de laterale nagelwal, via het vrije uiteinde van de distale nagelplaat, die de bovenzijde van de nagelplaat of via de proximale nagelwal. Dit leidt tot verschillende klinische beelden.
Schimmelnagels wordt als een kleine kwaal gezien, maar kan veel ongemak veroorzaken. Recentelijk is er een update van de NHG-standaard dermatomycose gepubliceerd. In deze update zijn de huisartsen, terecht, terughoudend met behandeling van schimmelnagels.
Telleurstelling
De teleurstelling in de tekst van de NHG-standaard zit ‘m in het feit dat deze niet verder kijkt dan de verantwoordelijkheid van de huisartsen. Hierdoor blijft er een hiaat in de interdisciplinaire samenwerking, tussen pedicures en (huis)artsen. De oplossing voor dit probleem is het opstellen van een interdisciplinair zorgpad met een bijbehorend protocol.
Voordat de pedicure of podotherapeut met de behandeling van schimmelnagels aan de slag kan gaan, moet echter eerst de diagnose schimmelnagel onomstotelijk worden gesteld. Daarnaast ontbreekt het aan protocollen die duidelijk omschrijven hoe de pedicure en podotherapeut een anamnese moeten afnemen bij mensen met schimmelnagels, hoe ze de klinische werkdiagnose stellen en hoe ze een behandelplan opstellen. Ook moeten voetzorgverleners mensen met een risico op complicaties en de grenzen van het eigen kunnen herkennen.
Diagnose stellen
Hoe stel je nu de diagnose onychomycose. De ideale test die sensitief en specifiek is, bestaat niet. Sensitiviteit is de gevoeligheid van een test in de diagnostiek, dat wil zeggen hoe goed de test erin slaagt het verschijnsel aan te tonen waarop getest wordt. Specificiteit bepaalt hoe specifiek de test is, dat wil zeggen hoe goed de test erin slaagt de afwezigheid van het verschijnsel aan te tonen.
90% van de onychomycosen is een dermatofyt, 10% een non-dermatofyt. Een kweek is de enige methode die de exacte verwekken typeert en de levensvatbaarheid aantoont. Een KOH-preparaat toont draden en de sporen, maar niet de verwekker. En een PCR: toont dermatofyten aan, maar niet of deze levensvatbaar zijn. Voetzorgverleners kunnen geen kweek en PCR aanvragen. Het enige dat de pedicure en podotherapeut rest, is de Dermatofyten Strip Test (DST), een antigeen zelftest. De dermatofyten test strip heeft een sensitiviteit van 84% en een specificiteit van 100% in het aantonen van een dermatofyten infectie. Deze test is betrouwbaarder dan de combinatie van PCR en kweek als het gaat om het vaststellen van een dermatofyten infectie. Een nadeel is dat de DST echter niet de non-dermatofyten vast stelt. We moeten ons echter realiseren dat dit maar een klein deel van de infecties behelst. Daarnaast is er tot op heden een knelpunt dat opgelost kan worden: de test valt niet onder het vergoedingssysteem.
Werk aan de winkel
Er is werk aan de winkel om een goed zorgpad voor deze zorg te maken. In het interdisciplinair zorgpad tussen (huis)artsen en voetzorgverleners zouden alle betrokken beroepsgroepen met elkaar afspraken moeten maken over zaken als:
- Hoe neem je een gedegen anamnese af?
- Wat moet je allemaal uitvragen en noteren in het dossier?
- Welke screening van de huid en de nagels van de voeten doe je?
- Hoe gradeer je de ernst van de nagelafwijkingen?
- Hoe maak je een goede foto?
- Welke sok- en schoeninspectie voer je uit?
- Wanneer en welk aanvullend onderzoek voer je uit?
- Welke behandelingen voer je uit?
- Wat zijn de rode vlaggen?
- Welke aanvullende maatregelen adviseer je?
- Hoe is je follow-up beleid?
- Wat is je advies met betrekking tot zelfzorgmiddelen, medische hulpmiddelen en cosmetica?
In de zomer van 2022 werd een enquête onder pedicures en huisartsen verspreid. Een aantal belangrijke vragen werden gesteld:
Is er een noodzaak van een behandelprotocol vanuit de beroepsgroep? 72.9% van de pedicures heeft geen protocol om onychomycose te behandelen of te diagnosticeren. 84.9% van de pedicures heeft geen protocol wanneer te verwijzen naar de huisarts. 62% van de respondenten geeft aan dat zij een protocol missen. 68% heeft geen verwijsbrief of kennis over de gegevens of vraagstelling die men moet gebruiken bij verwijzing naar de huisarts. 50.4% geeft aan dat zij behoefte hebben aan een voorbeeld brief richting de huisarts. Tot slot geeft 79.5% aan dat zij behoefte hebben aan een zorgpad vanuit de beroepsgroep. 82.8% geeft aan dat ze diagnostiek als standaard zouden willen zien
Daarnaast werd de gedachtegang van de pedicure over huisarts bevraagd. Pedicures missen de informatie waarom huisartsen wel of niet behandelen. In de meeste gevallen is er geen goede samenwerking en in de meeste gevallen koppelt de huisarts de bevindingen niet terug.
Huisartsen
Ook de huisartsen werden bevraagd. De huisarts doet zelf weinig diagnostiek en behandeling van onychomycose. De meeste huisartsen vinden dat de pedicure wel degelijk een toegevoegde waarde heeft. Hierdoor vindt de huisarts dat de diagnostiek van onychomycose onder de juiste voorwaarden bij de pedicure belegd kan worden.
Wij concluderen dus dat zowel vanuit de huisarts als de pedicure een zorgpad hard nodig is.
Meer weten over de enquête die Alexandra Vingerhoets en ik afgenomen hebben? Kijk naar ons webinar.
Besloten Facebook groep
Meld je aan voor onze besloten Facebookgroep en discussieer mee. In de Facebookgroep zijn ook de replays'van de Facebook live sessies over onychomycose terug te kijken. Geen Facebook: geen nood: de replays zijn ook te koop.