Hypostatisch eczeem is een vorm van eczeem dat voorkomt bij mensen met chronisch veneuze insufficiëntie (CVI) (spataderen). Het eczeem zit dan ook uitsluitend aan de onderbenen. De aandoening komt vooral voor bij vrouwen van middelbare leeftijd en ouder. Er zijn ook mannen met deze aandoening die eczeem krijgen.
CVI is een afvoerstoornis in de aderen. In staande houding moet het bloed in de aderen, tegen de zwaartekracht in, naar boven worden gepompt. Dit gebeurt voornamelijk door de spieren van de kuit. Lopen is daarom uitstekend, maar lang staan of zitten is slecht voor de bloedafvoer. In de aderen zijn kleppen aanwezig die in verticale houding het terugstromen van het bloed naar de voeten verhinderen. Als deze kleppen niet meer goed afsluiten, stroomt het bloed gemakkelijk terug, zodat de druk in de aderen en haarvaten toeneemt. In het bloed dat achterblijft in de beenaderen zitten diverse afbraakproducten, ontstekingseiwitten en afweercellen. Verder wordt het eczeem verergerd en in stand gehouden door het vele wrijven en krabben.
Aan de onderbenen zijn onscherp begrensde rode plekken met schilfering en vele krabeffecten aanwezig. Naast het eczeem zijn de kenmerken van chronische veneuze insufficiëntie zichtbaar:
Soms is het moeilijk om een onderscheid te maken met constitutioneel eczeem, nummulair eczeem, uitdrogingseczeem en psoriasis. Het beeld kan soms ook lijken op erysipelas (= wondroos).
Bij de behandeling van hypostatisch eczeem wordt altijd én het eczeem én het oedeem behandeld.
Wanneer er veel oedeem aanwezig wordt het aangedane been eerst voor een paar weken ingezwachteld. Wanneer het been voldoende “afgeslankt” is worden er elastische kousen aangemeten. Deze kousen moeten levenslang te worden gedragen. Het eczeem wordt met een dermatocorticosteroïd en een vette crème behandeld.
Aanvullend zal onderzoek verricht worden naar de oorzaak van de CVI. Dit gebeurt door een veneuze duplex die de aderen in de benen in kaart brengt. Als het mogelijk is, dan zullen de spataderen behandeld worden.